पान

एक पान वाहताना
दगडाला अडलेलं
जगण्यावरती उगाचच
थोडसं रुसलेलं

कधीतरी खूप आधी
झाडाला पाहुन हसलेलं
आठवुन जुनं सारं
नकळत थरथरलेलं .

-अनिल बिहाणी

शुक्राची चांदणी.

मठात लपून बसलेल्या साधुच्या
चेह-यावर पसरलेल्या चांदण्यात
चंद्र शोधताना
शिशिरातील पानगळीत सापडलेलेले
हिरवे पान तपासत राहीले
तेच जगण्याचे जुने संदर्भ .
डोक्यावर आभाळ ओढून घेण्याचा
केविलवाणा प्रयत्न करणारे
उघडेबोडके दुर्लक्षित खेडे
या सा-यांमध्ये
भिजत पडलेल्या दुःखाची
परिसीमा शोधताना
आयुष्याच्या सीमा दूर गेल्या होत्या
अगदी दूर क्षितीजाच्या पार
अन् दिसत राहीली तीच
धूसर रेषा आणि त्यावर
चमकणारी दिमाखदार
शुक्राची चांदणी.

-अनिल बिहाणी

आई .

शांत शांत मनावर
दाटता वादळ
हेलकावते मन
उठतो कल्लोळ.

नभी चांदव्याची रात
लावीते हुरहुर
ओघळे आठवांच्या सरी
माजते काहुर .

क्षितीजावर दिसे मग
तिचाच चेहरा
दाखवित दिशा
हासे नकळत जरा .

-अनिल .

क्षितीजाच्या रेषेवरती ........

क्षितीजाच्या रेषेवरती
मन उगाच फिरते
आर्त उदास विराणी
ओठांवर का येते .

कातर कातर क्रुष्णछाया
निळी सावळी गहराइ
कातळ काळे ओले कोरडे
आतल्या आत झिरपत जाई.

ओघळण-या रात्रीला
पुसण्याचा प्रयत्न करित
झोपेच्या आधीन होतो
अंधाराला मिठी मारत.

-अनिल बिहाणी

हुंदका

कधीकाळी घुसमटलेला हुंदका
आता टाहो फोडतो
कुजबुजतो काहीबाही
ओरडतो काहीवेळ
कधीतरी हळूहळु
होतो आपसुकच शांत
.
.
.
.
कदाचीत त्याला
न्याय मिळन्याची
धूसर आशाही नसावी.

-अनिल बिहाणी

.....तरीही पेटून उठलो.

भडकलो मी अगदी अचानक
रानातल्या वणव्यावानी
घडेल असे कधी काही
नव्हते माझ्या ध्यानीमनी.

नेहमीचा मी खरा की
आजचे हे रूप् खरे?
धुंडाळले अंतर तरीही
प्रश्न अनुत्तरीत सारे

शांत निर्मळ झऱ्याचा या
मार्ग असा का बदलावा
अमावस्येच्या आकाशात
चंद्र अचानक का उगवावा ?

खरेच मजला समजत नाही
का हे असे घडले काही
उजाड उनाड माळरानावर
कशी फूलली ही वनराई ?

अनपेक्षीत सारे घडून गेले
अचानक मी बदललो
स्वाभिमान उरी कधीच नव्हता
तरीही पेटून उठलो.

-अनिल बिहाणी.

अर्घ्य??

मदिरेप्रमाणे चढत जाते रात्र
अन् रातकिडयाची किर्रकिर्र
हळुहळू निवू लगतात गावं
विझवली जातात कंदिलं
अशाचवेळी रंगु लागते मैफ़ल
कोठ्यावर दूर कोठेतरी
कुणीतरी गात असते आर्त स्वरात
जाणवते त्या स्वरात एक मादकता
पण का कोण जाणे तितकीच करूणता
घुंगराच्या नादासोबत विरत जाते रात्र
चढु लागतो उषेचा कैफ़ पुर्व क्षितीजावर
हळुहळू येते शेवटाकडे मैफ़ल
अन् नकळत ओघळतात दोन अश्रु गालावर
हि आसवे त्या संपलेल्या मैफ़लिला
श्रद्धांजली म्हणुन की
कधीकाळी पहीलेल्या अमूर्त स्वप्नांना
अर्घ्य म्हणुन?
काहीही असले तरी
रोजच होत राहतात मैफ़ली
अन् रोजच ओघळतात दोन मूक अश्रु.

-अनिल बिहणी

द्वंद्व....

घरातुन पडताना बाहेर
मागे मी ओढला जातो
पप्पा पप्पा करत अलगद
येउन मला बिलगतो.

गोड बोबडे बोल ऐकुनी
नकळत मी गहीवरतो
उंब-यावरती दोन क्षण
अभावितपणे घुटमळतो.

कसेबसे समजावित त्याला
ओठांवरती हसू फूलवीतो
ह्र्दयावरती ठेवून दगड
पोटासाठी बाहेर पडतो.


पोट आणि ह्रदयाचे हे
द्वंद्व असे नेहमी घडते
द्वंद्वात मात्र नेहमीच या
का कसे पण पोटच जिंकते.

-अनिल बिहाणी

दोन कविता.

आयुष्याच्या उजाड भिंतीवर
लिहलेल्या दोन कविता
जाता जाता सहजच
वाचाव्या कुणीतरी
अन् नकळत उमलाव्या
ओठांच्या पाकळ्या दाद देण्यासाठी
नाहीतर मग
चालता चालता मारुन जावं
एक अश्वासक थाप पाठीवर
जमलंच नाही तेही तर
करित कौतुकमिश्रीत स्मितहास्य
जावं पुढे निघुन
अन् आलेच कधी आयुष्यात
उजाड करणारे काही प्रसंग
तर आठवाव्या माझ्या दोन कविता
आणि गुणगुणत सहजच त्या
लिहाव्या आपणही आपल्या आयुश्याच्या
उजाड भिंतीवर दोन कविता
मागुन येणा-यांसाठी .

-अनिल बिहाणी.

वांझ.........

वांझपणाची घ्रुणा असलेल्य़ा
या समाजमनावर मात्र
नेहमीच उठते
वांझ शब्दांची
वांझ संतापाची
वांझ अश्वासनांची
एक् लाट
अन् विरतेही कुटल्या कुठे
पण कोडगेपणाची रेती
कणभरही सरकत नही

-अनिल बिहाणी.

आईसारखे......

एका हाताने पुसत डोळे
दुस-या हाताने घालत गुद्दा
शिकवायचं चालायला वाटेवर.

कधीमधी रेंगाळला जर रस्त्यामध्ये
एक दोन देत धपाटे
आणित पुन्हा भानावर

आईसारखे लपवीत पाणी डोळ्यामधले
मायेने फिरवावा हात
'आयुष्याच्या' पाठीवर.

~अनिल बिहाणी.

सावट ........

क्षणाक्षणाला शोधत असते
कणाकणाने जळत असते
इथल्या असल्या जगण्यावरती
मरणाचे सावट असते.

हसणार्या दारावरती
तिरडीची सावली घुमते
चमकणार्‍या डोळ्यांमागे
आसवांचे दालन जगते

कुणी भडभडून जळताना
कुणा जगण्याचे कारण मिळते
इथल्या असल्या जगण्यावरती
मरणाचे सावट असते.

~~अनिल बिहाणी .

देन...

झिंगलेल्या रातीकडुन
झिंगलेपणाचं देन घेउन
पहडुन रहावं शांतपणानं

घेउ नये मुळी अंधारचा ठाव
अन् करुही नये प्रकाशची हाव

अनुभवत कैफ़्
असुनही नसण्यातला
विसरुन जावं देहभान
पुसत अस्तित्वाच्या खुणा.
-Anil M. Bihani.

अर्थ.

असण्या अन् नसण्यामध्ये
होती कुठेतरी खोलवर
असूनही नसण्याची एक दरी

जिथे होतो मी उभा
तू निघुन गेल्यानंतर
कानात प्राण साठवुन.

पण शेवटपर्यंत आलीच नाही
ती अश्वासक हाक
ज्यामुळे होता अर्थ माझ्या असण्याला.

-Anil Bihani.

काँलेजची ती जुनी वही.........

काँलेजची ती जुनी वही
कधी धरावी घटट् ह्रदयाशी
घेत मग तो जुनाट सुगंध
खेळत बसावे आठवणींशी.

प्रत्येक पानाशी क्षणभर थांबावं
त्याच्याशी निगडीत सारं आठवावं
अन् आपला तो बावळेपणा.........
नकळत स्वःताशीच हसावं

एखाद्या पानावरचं सरांच व्यंगचित्र
एखाद्या पानावरची शेरो शायरी
एखाद्या पानवरची ग्राफ़िटी
अन् एखाद्या पानाची तिला पाठवलेली चिठठी.

एखाद्या पानवरचा मनापासुन केलेल आभ्यास
एखाद्या पानावरचे क्षण काही उदास
एखाद्या पानाच मारलेला बाण
आणि एखाद्या पानावरची कविता छान

क्षणभर् त्या आठवणीत जगावं
जुनं सारं आठवुन पहावं
टीपत पापण्यातले पाणी मग
वर्तमानात हलकेच परतावे .

-अनिल बिहाणी.

'ती'ची खंत

रस्त्याच्या कडेला गिर्हाइकाच्या प्रतिक्षेत असणाऱ्या तीलाही
होतं कधी काळी माणसाचं मन
जे गाडलं गेलं होतं
कित्येक वासनांधांच्या वासनेच्या ढीगाखाली

रस्त्याने जाणाऱ्या येणाऱ्या कित्येक
तथाकथीत नैतिकांच्या तुच्छ नजरा
पुन्हा पुन्हा जाळत होत्या
तिचं ते गडलं गेलेलं माणसाचं मन


कदाचीत त्यानां माहीतच नसावं
तिनेही कधी पाहिला होता स्वप्नात राजकुमार
अन् मनोमन ठरवुनही टाकलं होतं त्याच्याशी एकनिष्ट रहान्याचं
आपलं सर्वस्व त्याला वाहात


परीस्थीतीने हतबल झालेल्या तिला
खंत नव्हती स्वप्न भंगन्याची
पण खंत होती
या जाणाऱ्या येणाऱ्या कित्येकांना
आई बहीणी आपल्यामुळे सुरक्षीत असल्याची जाणीव नसण्याची

भारलेले स्तब्ध सारे..........

भारलेले स्तब्ध सारे
गोठलेले चन्द्र तारे
निश्चल ही धरा आणिक
थांबलेले ऊधाण वारे

साचलेले काही नारे
रेंगाळलेले काही पुकारे
एक अनामिक करकर करती
उघडी सताड सारी दारे.

कधी तरी उठतात पहारे
भानावर येते सारे
एक बदल जाणवतो मात्र
भासतात हे वारे खारे.
-अनिल बिहाणी.

आई........

एक वठलेला व्रुक्ष उभा
देत आधार वेलाला त्या
नाही शक्ती तरिही कसाबसा
तग त्याने धरलेला.
तोच शक्ती वेलाची त्या
तोच त्याची भक्ती
तोच त्याची प्रेरणा अन्
तोच त्याचे अस्तित्वही.
कसली ही वेडी माया ?
खरेच मजला ठाउक नाही
आहे ठाउक एकच मजला
म्हणतो मी त्यास आई.
-अनिल बिहाणी.

आठवणींचे पुस्तक

कधी अचानक वा-राची झुळूक येते
मनाचा तळ ढवळून काढते
खोलवर कुठेतेरी दडलेल्या आठवणींना
अलगद वर आणून ठेवते .

आणि मग आठवणींत रमतं मन
पिंजलेल्या कापसाच्या पुंजक्या सारखे
तरंगु लागते हेलकावे खात
भुतकाळाच्या वा-रावर.

प्रत्येक आठवणीपाशी क्षणभर थांबत
कधी नकळत पापणी ओली करत
कधी ओठांवर हास्य फूलवत
आठवणींचे चित्र रंगवते डोळ्यांवर .


मग कधीतरी मन अलगद था-यावर येते
नजरे समोर पुस्तकाचे पान फडफडत असते
अन तरीही हे वेडे मन ..........
रेंगाळत असते आठवणींच्या पुस्तकाच्या शेवटच्या पानावर .
-अनिल बिहाणी.

बरसावं तर .............

बरसावं तर श्रावणासारखं
अगदी हळूवार
बरसतानाही ढगाआडून
धरावी मायेची उबार

बरसता बरसता अचानक
कधी बसावे लपून
ढगाआडून डोकवावं बनून
सोनसळी उन.

मोग-याजवळ रहावं साचून
छानसं तळं बनून
झूळझुळ करीत जावे कधी
झ-यासंगे वाहून .

बरसावं तर अगदी असंच
जावी स्रूष्टी मोहरून
बरसण्यानेही आपुल्या जावे
सा-यांचे चित्त सुखावून .

कधीतरी जावे मग
नकळत निघून
गेल्यानंतरही ह्रदयात कुणाच्या
असावे हिरवळ बनून .
-अनिल बिहाणी.

मी सुखीच राहिलो

मी होतो भिकारी अन् भीकारीच राहीलो
भरभरुन देउन सारे ,भरलेलाच राहीलो

जो तो मजला सांगित दुःखे ,भावनांशी खेळून गेला
मज ऐकण्या कुणी न उरले ,मी सुखीच राहिलो

कधि इथे अन् कधी तीथे,सारे मजला शोधीत होते
सापडुन मग साऱ्यानांही ,हरवलेलाच राहीलो

मी नव्हतो कुणाचा ,कूणीही माझे नव्हते कधी
आप्त स्वकीयांच्या घोळक्यात,मी परकाच राहीलो

झाडावरच्या पक्ष्यांनाही, त्यांनी दगड मारले
ते हात जाहले, अन् मी दगड जाहलो.
-अनिल .

माझं प्रेम आहे..........

अंगणातल्या झाडावर
झाडांच्या फूलांवर
फूलांच्या गंधावर
माझं प्रेम आहे

काळ्याकुट्ट ढगांवर
पावसाच्या पाण्यावर
पाण्याच्या थेंबावर
माझं प्रेम आहे

मळक्या पायवाटेवर
समुद्राच्या लाटेवर
शेतातल्या मोटेवर
माझं प्रेम आहे

मणसातल्या देवावर
देवातल्या माणसावर
साऱ्या देवमाणसांवर
माझं प्रेम आहे

जगातल्या साऱ्यांवर
साऱ्यांच्या जगावर
माझं प्रेम आहे
कारण.....
माझं माझ्या आयुश्यावर प्रेम आहे.
-अनिल बिहाणी.

प्रेम

तू नेहमीच धडपडायचा
तिला आपलेसं करण्यासाठी
तुला मदत करता करता
नकळत मीहि धडपडायची
तुला आपलेसं करण्यासठी

व्हायचं तुमचं लुटुपुटीचं भांडण
अन् मग तुमचं ते रुसणं फूगणं
मीच बनायचे मग मध्यस्थ
अन् द्यायचे तुमचे हात एकमेकांच्या हातात

जायचो आपण डोंगरदऱ्यात फिरायला
भटक भटक भटकायचो
अन् मग तुम्हाला एकांतात सोडून
पापण्यातले अश्रू लपवत
खिळवायची मी नजर पुस्तकाच्या पानावर


तिचं ते माझ्या नावावर घराबाहेर पडणं
तुमचं ते फिरायला जाणं
माझं मग बागेतल्या कोपऱ्यात
शून्यात नजर लावून तुमची वाट पहाणं

कधीतरी वाटायचं
देत आहोत आपणच आपल्या प्रेमाची आहूती
पण दुसऱ्याच क्षणी उमगायचं
प्रेम् असतं फ़क़्त देण्यासाठी
धडपडूच नये ते आपलेसं करण्यासाठी .
-अनिल

सदीच्छा

कधीतरी येतात आयुश्यात असे काही क्षण
अन् लोटला जातो मी खोल गर्तेत
अगदी तमाच्या तळाशी
शोधू लागतो स्वःताच स्वःताचे अस्तीत्व
अन् अडखळूनही पडतो काहीवेळा
बराचवेळ शोधल्यानंतरही अंधारामुळे
काहीच हाती लागत नाही
अन् कंटाळून परतावे म्हटले तरी
परतीचा मार्ग दिसत नाही.
अश्यावेळी अचानक चमकातात
तुमच्या सदीच्छांचे काजवेआणि
उजळून टाकीत सारा आसमंत
गवसून देतात माझ्यतले मीपण
अन् दाखवतातही परतीचा मार्ग
पुन्हा नव्या उमेदीने जगण्यासाठी
.-अनिल बिहाणी

आठवण

येइल का गं तुला माझी आठवण ?
मी दूर गेल्यानंतर
होइल का गं पापणी ओली?
जुनं सारं आठवल्यानंतर
भासेल का एखादी संध्याकाळ
उदास एकाकी नकोशी?
अन् पाहून त्या वेड्या चन्द्रास
आठवेल का रात्र जागवलेली?
विचारलं मी काहीसं हळवं होत
अन् धरला
तुझा हात अफ़्गदी घटट्
तू टाकलास एक शांत कटाक्ष
आणि वार्यावरती गंध पसरावा
इतक्या हळूवारपणे बोललीस
"वेड्या, आठवण येण्यासाठी विसरावं लागतं."
-अनिल .

प्रेत

दुःख जे दाटले उरी, थडगे त्यावरी बांधियले
आणित हासू ओठांवरी, माझेच प्रेत मी मिरवीले

उघडनारे मनात सारे, दरवाजे बंद केले
चिरडुन टाकीत भावनांना, ताजमहाल मी उभारले

लपवीत लक्तरे मनाची, तलम रेशीम पांघरले
थिजवून टाकीत ह्र्दय हळवे, नेत्रास बांध घातले

दाखवीत आमिष सुखाचे, मनास मी समजावले
भूतकाळास विसरन्याचे, चोरुन आश्वासन घेतले

क्रुरतेने घाबरून माझ्या, मन वेडे हे गारठले
भडभडनाऱ्या चितेवरती मग, त्यास शेकुन आणले.
-अनिल .
-

आयुष्य

नुकतीच कुठे आयुश्याची सुरुवात होती
पुस्तकाच्या पहिल्याच पानावर शेवटाची बात होती

सुर्य डोक्यावर आलेला अन् लख्ख उजाडलेले
मनाच्या गाभाऱ्यात मात्र आवसेची रात होती

समजुन फूले ज्यांना मी होते केसात माळले
उमगले मज नंतर काट्याची ती जात होती

आयुश्याची लक्तरे अन जीवनाची झालेली दशा
खडतर या वाटेवरती फ़क़्त दुःखाचीच साथ होती

आयुश्याच्या या दिपामध्ये काठोकाठ तेल भरलेले
मिणमिणनाऱ्या या दिपामधली सम्पलेली वात होती .
-अनिल बिहाणी.

आशा

पूर्व क्षितीजावरी पसरली लाली
उगवला सूर्य धरा जागी झाली

कोवळ्या किरणांसवे पक्षीही जागले
खळगी भरण्या पोटाची चहूदिशी विखूरले

हळुहळू मित्र पोहचला मध्यावरी
तापलेली धरा थोडि सुस्तावली

शेवटी एकदाची झाली संध्याकाळ
थकलेला रवी पोहचला नभापार्

उतरत अलगद क्षितीजाच्या खाली
देउन गेला आशा उद्याच्या उषेची
-अनिल

वेडी माया

निळं गाठोडं आभाळाचं
घेउन रे डोइवर
फिरते मी रानोरानी
शोधते तुज पानोपानी.


उधाण वाऱ्याला पुसते
कुठे गेला माझा सखा
नितळ तळ्यात धूंडते
चेहरा तुझा जीवलगा

शूभ्र कापसाच्या ढगा
वाट तुझी विचारते
काट्याकुट्याची वाट ही
फूलावानी तुडविते

जसा सुवास फूलात
तसा जीव माझा तुझ्यात
वेड्या प्रेयसीची ही
वेडी माया रे

नको नको रे राजसा
असा छळू मजला तू
वाळीवावानी बरसत
एकदातरी ये ना तू.
--अनिल बिहाणी.